Jeremie Vaneeckhout

Jeremie Vaneeckhout (Groen) is sinds 2019 voorzitter van Groen, een job die hij deelt met covoorzitter Nadia Naji. In de afgelopen legislatuur profileerde hij zich als verdienstelijk parlementslid, met veel aandacht voor mentaal welzijn. Op 9 juni zal hij de lijst trekken van het Vlaams parlement in West-Vlaanderen.

Hoe was uw studententijd?

Ik heb in Leuven politieke wetenschappen en economie gestudeerd, en dat was eigenlijk een zalige tijd. Op het moment zelf besef je misschien te weinig hoe zalig het is om te genieten van het studentenleven, maar ook om in een periode van uw leven te zitten waarin alles kan en waar je allerlei inzichten krijgt. In drukke campagnetijden is af en toe nostalgisch zijn naar je studententijd belangrijk.

Ik was lid van de kring internationale betrekkingen, die hield zich bezig met het opvolgen van allerlei internationale dynamieken. Daarnaast was ik ook lid van Politika. Ik trok regelmatig naar activiteiten, maar heb daar nooit in het praesidium gezeten.

Waarom zou men op 9 juni op Groen moeten stemmen?

Omdat er zeer veel op het spel staat voor de Vlamingen en de Brusselaars. De campagne gaat wat ons betreft echt fundamenteel over een aantal basisrechten. Er zijn heel veel dingen aan het gebeuren en er zijn zeer veel crisissen of uitdagingen die op ons afkomen.

Het zal niet verwonderen dat daar voor mij de klimaatcrisis een belangrijke is, maar het gaat ook over onze rechtsstaat, onze democratie, mensenrechten, ons zorgsysteem, ouderenzorg, kinderopvang. Daarbovenop is er nog een ongelijkheidscrisis, waarbij je toch ziet dat de voorbije jaren doorheen de crisissen een groep is ontstaan die het vaak beter heeft gekregen, maar dat er ook een groep is die het steeds moeilijker heeft om in de samenleving mee te kunnen. Wij maken de heldere keuze om de campagne rond die basisrechten op te bouwen, en we vatten dat samen in drie slogans.

Ons eerste strijdpunt is natuurlijk de klimaattransitie. We zien dat een hele groep mensen niet mee kan met die klimaattransitie. Als we de klimaatcrisis willen beantwoorden, dan zal dat met iedereen zijn of zal het niet zijn, en zal het zijn door de portemonnee en de planeet met elkaar te verbinden.

Tweede grote strijdpunt: eerlijke kansen voor iedereen, los van wat er in uw portefeuille zit of in die van uw ouders, los van je uiterlijk, hoe je u identificeert, wat uw culturele achtergrond is.

Het derde luik is goede betaalbare zorg voor iedereen. Onze ouderenzorg, zorg voor personen met een handicap, kinderopvang, daar zijn toch heel wat uitdagingen.

Zou u opnieuw in een Vivaldicoalitie stappen?

Voor mij gaat het echt niet over de vorm en welke partijen, voor mij zal het altijd gaan over wat er inhoudelijk op tafel ligt. Ik ben niet getrouwd met een bepaalde formule.

Het zal voor mij altijd de zoektocht zijn hoe we zo goed mogelijk die drie basisrechten kunnen doorduwen, hoe we onze democratie kunnen versterken, hoe we de rechtsstaat staande kunnen houden. Het zal op basis van inhoud moeten gebeuren.

Waar liggen uw persoonlijke ambities?

Het enige dat mij interesseert als persoon in de politiek is impact hebben. Dat kan als covoorzitter, dat kan als minister. Ik heb in de twaalf jaar dat ik nu actief aan politiek doe wel geleerd, dat altijd bezig zijn met het volgende postje een zeer slecht idee is. Je focust je dan niet meer op wat je inhoudelijk kan betekenen in je huidige rol. Als ik vandaag covoorzitter ben, dan is het omdat ik nooit iets gepland heb en alleen maar mezelf trouw gebleven ben in wat ik doe in mijn huidige job.

U heeft drie slogans aangehaald waarover de verkiezingen volgens u gaan. Kan u drie zaken concretiseren, waarvan u vindt dat die absoluut in het volgende regeerakkoord moeten staan?

Ten eerste een oplossing voor de afbraak van ons openbaar vervoer. Er zijn steeds meer mensen die in vervoersarmoede komen door bijvoorbeeld het schrappen van haltes bij De Lijn. De Lijn versterken en zorgen dat openbaar vervoer voor jongeren aan één euro per maand kan, dat is voor ons een zeer belangrijk strijdpunt.

Het tweede is die natuurcrisis aanpakken. Als 93% van de Vlaamse natuur in slechte staat is, dan is het voor ons fundamenteel dat we daar een antwoord op formuleren. Dat houdt in dat wij op 300 meter van iedere woning een bos- of parkgebiedje willen, zodat mensen zeer concrete en nabije natuur kunnen ervaren. Dat heeft ook een gezondheidsimpact trouwens.

Een derde luik is dat wij absoluut geen besparingen willen op gezondheidszorg. Vlaams worden de zorgbudgetten niet automatisch geïndexeerd, waardoor ze de curve van de koopkracht niet volgen. Wij willen daar een automatische indexering.

En dan misschien nog kort iets rond eerlijke kansen. Wij trekken met een ambitieus plan naar de verkiezingen, waar wij met anderhalf miljard euro iedereen in België boven de armoedegrens zouden kunnen trekken. Daar zetten we tegenover dat we een verantwoordelijkheid leggen bij zij die een groot vermogen dragen, de 1% rijksten. Dit via miljonairsbijdragen, die meer bescheiden en veel realistischer zijn dan bij de PVDA. We vragen dus solidariteit, niet uit jaloezie omdat iemand veel heeft, maar vooral omdat het een verschil maakt voor zij in armoede.

Hoe zouden jullie concreet die miljonairstaks organiseren?

Principieel zijn wij voorstander van een vermogenskadaster, omdat wij dat ook vragen van mensen die een sociale woning hebben. Ik zou niet weten waarom we het van de extreem rijken dan niet zouden mogen weten. En als mensen, naast het feit wat ze op hun rekening hebben staan ook een zeer grote kunstcollectie hebben, dan ken je ook meteen de waarde van die collectie. Dat is geen groot administratief werk, maar er gaan geen controleurs moeten langskomen in kelders of in archieven.

Op welke verwezenlijking van uw partij tijdens de afgelopen legislatuur bent u het meest trots?

Waar ik zeer trots op ben, is dat wij rond windenergie echt een enorme versnelling hebben gemaakt. We gaan drie keer meer windenergie op zee produceren, dat is echt een historische omwenteling. Ik ben ook fier dat we de minimumpensioenen en minimumlonen enorm verhoogd hebben. Ongezien ten opzichte van de voorbije twintig jaar.

Wat is een zwakker punt geweest van uw partij de afgelopen vijf jaar?

Naast het feit dat er veel ruziemakers waren, is er volgens mij in de energiecrisis geld gestrooid naar een heel brede groep van mensen die het niet nodig hadden. Achteraf bekeken is het jammer dat we daar in mee zijn moeten gaan, want als je steun geeft aan mensen die het moeilijk hebben moet je dat gericht doen.

Neemt u iets mee uit het verloop en het resultaat van de verkiezingen in Nederland? Niet alleen het succes van de PVV, maar ook de coalitie GroenLinks-PvdA valt daar op.

Zeker. Ten eerste dat ik echt geloof dat op lange termijn helder en duidelijk aan politiek doen, kan helpen. Ik vind dat het onze opdracht als Groenen is om helder en eerlijk te zijn over waar wij voor staan, en mensen ervan te overtuigen dat dat een positief antwoord kan zijn op crisissen en uitdagingen.

Als het gaat over het succes van de PVV, ben ik daar niet van verwonderd. Toen ik twee jaar geleden bij in Ons Leven stond, was dat onder andere naar aanleiding van mijn boek dat ik geschreven heb over het succes van extreemrechts in meer landelijke gebieden. Je hebt daar de doorslag van gezien in Nederland, en het zou me niet verbazen als we op 9 juni een gelijkaardige dynamiek hier gaan zien. Het blijft mijn overtuiging dat traditionele partijen zoals cd&v, N-VA, Open Vld en Vooruit een aantal groepen en gebieden hebben losgelaten. Ik kom uit die regio, ik woon daar, ik leef daar, ik spreek daar iedere dag mee en het zal altijd mijn missie blijven om daar bruggen mee te bouwen.

De zorgen die daar leven, zijn dat dan zaken die Antwerpenaren bijvoorbeeld totaal niet begrijpen?

Ja, uiteraard wel. Het is geen zwart-wit verhaal, er zal zeker voeling zijn met een aantal uitdagingen. Bovendien is het ook niet iets specifiek West-Vlaams. Je ziet in de Kempen dezelfde bezorgdheden de kop op steken. Ik geloof wel dat er tussen de Wetstraat en die gebieden een zeer grote kloof is ontstaan.

De voorzitters rond de regeringstafels redeneren vaak vanuit een stedelijke context, en hebben eigenlijk de realiteit een beetje losgelaten. Zeventig procent van de Vlamingen woont niet in een centrumstad. Dat zijn er heel veel die grote bezorgdheden hebben en die je ook moet beantwoorden.

Voor welk buitenlands beleid pleit uw partij in de huidige context van oplopende internationale spanningen?

Ten eerste moeten we zeer helder zijn rond de basisprincipes waar we voor staan. Dat zijn de mensenrechten en internationale verdragen. Dat is ook in principe altijd die zoektocht om naar een vredevolle en vrije wereld te gaan. Dat betekent dat we niet naïef mogen zijn en onze verantwoordelijkheid moeten opnemen, om bijvoorbeeld Poetin niet zomaar zijn ding te laten doen. Het eindresultaat zal dan zijn dat hij morgen aan de deur van Europa zelf staat. We moeten daar proberen om op alle gebieden met economische sancties, een stuk militaire inspanningen, diplomatieke inspanningen en de zoektocht naar vrede naar een de-escalatie te gaan. Wel een de-escalatie waarbij Poetin niet zijn vrije gang kan gaan. Ook op heel veel andere plekken in de wereld zijn er geopolitieke problemen, en dat is één van de redenen waarom ik rond extreemrechts en extreemlinks zeer helder ben. Als je daar twijfelachtig over begint te doen in deze tijden, vind ik dat een historische vergissing.

Studenten maken zich zorgen over de begroting. Onder Vivaldi is die er niet bepaald op vooruit gegaan. Welke inspanningen moet de volgende regering ondernemen?

Het is heel evident dat de regering het pad moet inzetten naar een begroting in evenwicht. Dat is iets wat hopelijk over alle partijen gedeeld is. Waarover meer debat is, is over hoe we daar gaan komen. Voor mij zijn er een aantal dingen waarover we het debat echt moeten voeren, en waar ik merk dat sommigen daar nerveus over worden, zoals de bijdrage van die grootste vermogens.

We moeten de lasten op arbeid ook verlagen, door inspanningen te vragen van zij die op dit moment minder belast worden. Alles wat inkomsten zijn, zou op dezelfde eerlijke manier belast moeten worden. Dit lijkt mij de eerlijkste wijze. Een euro is een euro, hoe men die verdient doet er op dat vlak niet toe. Bovendien staan wij wereldwijd in de top 5 van het uitdelen van fossiele subsidies. Dan is er nog iets waar we in deze regio bijna wereldkampioen in zijn, en dat is fiscale fraude. Als wij fiscale fraude op dezelfde manier bestrijden zoals Nederland, kunnen we jaarlijks 8 tot 12 miljard euro extra ophalen.

Tel al die potjes, die ik hier nu al heb opgesomd samen, en we zitten al een hele stap in het afbouwen van ons begrotingstekort.

Groen profileert zich als dé klimaatpartij. Heel veel mensen vragen zich af waarom jullie vinden dat de kerncentrales dicht moeten, terwijl deze propere energie leveren. Er zijn nu gascentrales nodig zijn om het tekort op te vangen. Hoe legt u dit uit aan uw achterban?

Gas is een flexibele vorm van energie, kernenergie niet. Kerncentrales liggen aan of af, je kunt die niet zomaar opstarten. Het voordeel van gascentrales is dat ze kunnen worden ingeschakeld op het moment dat er echt flexibele en korte extra nood is. Bovendien kun je de gascentrales die we nu gaan bouwen voorbereiden om over te schakelen op waterstof in de komende jaren. We hebben zeven reactoren in ons land, waarbij we anderhalf jaar geleden beslist hebben om er twee open te houden. De onderhandelingen met ENGIE hebben aangetoond dat zij enkel bij deze twee kerncentrales bereid zijn om dat te doen, ook omdat we op datzelfde moment een financieel interessante regeling onderhandeld hebben. Economisch was dit dus het meest haalbare. Bovendien, als we die anderen openhouden, dan moeten we de veiligheidsnormen gaan verlagen. Wij verbinden ons aan internationale normen die we altijd hebben gevolgd.

Wat de toekomst brengt: huidige kerncentrales blijken duur, het duurt veel te lang om ze te bouwen, en er is nog altijd geen oplossing voor het afval. Als het gaat over kleine reactoren, hebben we honderd miljoen euro vrijgemaakt voor extra onderzoek daarnaar. Laat ons kijken in de komende tijd wat dat dit oplevert. Als dat een meerwaarde kan betekenen binnen tien, vijftien of twintig jaar in combinatie met economische haalbaarheid en veiligheid en de afvalproblematiek die opgelost wordt, waarom zou iemand daar dan tegen zijn?

Groen doet het in de peilingen niet goed, hoe verklaart u dat? Kan u die tanker nog keren?

Ja, dat is wel waar wij volop op werken natuurlijk. We gaan op 9 juni zien of dat het werkt. Ik denk dat we de voorbije jaren soms te weinig helder zijn geweest over waarom we het doen en we te weinig hebben uitgelegd wat we doen, door ons te veel te focussen op besturen en in de regering onze verantwoordelijkheid te nemen. De anderen hebben zich veel explicieter geprofileerd. Vandaar dat voor mij de tijd voorbij is om in een hoekje stil te staan en te kijken hoe het zichzelf oplost. Wij moeten zelf offensiever worden en duidelijker maken waarvoor wij staan en dit ook aan de mensen uit te leggen.

Met welk resultaat bent u een tevreden man?

Je wilt het altijd beter doen dan in 2019, dus je kan zelf berekenen wat dat is.

We sluiten graag af met een studentikoze vraag: wat is uw favoriet bier?

Ik drink geen alcohol, dat laat ik over aan de "KVHV-lezer", maar Ice Tea vind ik wel lekker.